[IN PROFIEL]: Frank Willemse, agrarisch toezichthouder
'Glastuinbouw is een interessante sector'
“Je ziet in de glastuinbouw de innovatiedrang voor een duurzame en gezonde bedrijfsvoering.”
Frank zat lang bij agrariërs aan de ‘andere’ kant van de tafel. Hij maakte de overstap van financieringsspecialist bij de Rabobank naar toezichthouder bij de OMWB. Zijn focus ligt nu op de glastuinbouw: een boeiende sector met 450 bedrijven in onze regio, die momenteel behoorlijk wat uitdagingen kent.
Het was een bijzondere samenloop van omstandigheden die Frank bij de OMWB bracht. “De bank maakte destijds een terugtrekkende beweging. De contacten die ik onderhield met agrariërs vonden steeds vaker op afstand plaats. Ik begon de nabijheid te missen, het échte menselijke contact."
Vervolgens wees zijn vrouw, werkzaam bij de gemeente Dongen, hem op een vacature bij de OMWB die raakvlakken had met de agrarische sector. "Het regelgerichte toezicht leek me in eerste instantie niets, maar de aanstaande veranderende rol van de toezichthouder, als gevolg van de naderende Omgevingswet, maakt dat ik met mijn kennis van het reilen en zeilen bij een boerenbedrijf met meer begrip en een oplossingsgerichte houding kan werken. Met ondernemers mee kunnen denken, in mogelijkheden, in de geest van de Omgevingswet, voelt daarom al heel vertrouwd.”
Innovatie
Glastuinders kennen volgens Frank een wezenlijk andere bedrijfsvoering dan andere agrarische bedrijven. “Ze zijn in grote mate afhankelijk van gas, om ook in de wintermaanden producten als tomaten en paprika’s te kunnen leveren. Seizoensgebonden producten zijn eigenlijk verleden tijd. Factoren als voldoende kwalitatief goed water, licht en warmte zijn daarom letterlijk van levensbelang voor alles wat in een kas groeit. Je ziet met name in de glastuinbouw de innovatiedrang om op duurzame en economisch verantwoorde wijze de benodigde omstandigheden te creëren voor een gezonde bedrijfsvoering. Zo worden hommels ingezet voor de bestuiving en sluipwespen voor de bestrijding van de witte vlieg, als alternatief voor chemische gewasbescherming. Het is al met al een
precair proces waarbij een goede balans moet bestaan tussen verschillende zaken. Denk aan de belichting, bewatering, temperatuurbeheersing, energieverbruik, de hoeveelheid gewasbeschermingsmiddelen en voedingsstoffen, noem maar op. Dit maakt de glastuinbouw ook een interessante sector.”
Gasprijzen
De huidige extreem hoge energieprijzen zijn op dit moment voor glastuinders een bron van zorgen. “Ik sprak onlangs een aardbeienteler die een vast contract had met een tarief van twintig cent voor een kuub gas. Tegelijkertijd hoor ik dat momenteel de gasprijzen op dit moment boven 2 euro per kuub liggen, het tienvoudige. Het maakt dat veel glastuinders overwegen om de kas de komende winter leeg te laten. Zulke hoge kosten zijn niet terug te verdienen. Ruim dertig tot veertig procent van de bedrijven gaat het zwaar krijgen. Zelfs als ze een financiële buffer hebben, wordt het lastig. Werkelijk een uitzichtloos perspectief op dit moment. Vergeet ook niet dat glastuinders vaak een flinke personele bezetting kennen. Zodra de bedrijfsvoering in gevaar komt werkt dat dus door in de verschillende levens van mensen die ook in het bedrijf werken, het beperkt zich niet tot de eigenaar. Zoiets kan behoorlijk ingrijpend zijn.” Bewustwording “Maar de bewustwording rondom energieverbruik is bij de glastuinbouw al eerder in gang gezet”, vervolgt Frank. “Naast een stookketel beschikken ze namelijk ook vaak ook over een ‘wkk’ (warmtekrachtkoppeling, red.) Een turbine waarin gas verbrand wordt en elektriciteit, warmte en CO2 vrij komt. De warmte wordt naar de kas verplaatst om daar de gewenste temperatuur in stand te houden. De vrijgekomen warmte die ze niet kunnen gebruiken slaan ze op in warmtetanks en kan later gebruikt worden. De CO2 wordt gebruikt om de planten optimaal te laten groeien. Ook hier zie je weer de ambitie om energieneutraal te werken.
“Met ondernemers mee kunnen denken in mogelijkheden, in de geest van de Omgevingswet, voelt al heel vertrouwd.”
“De huidige extreem hoge energieprijzen zijn op dit moment voor glastuinders een bron van zorgen"
Afvalwater Het moet allemaal deugdelijk geïnstalleerd zijn, gekeurd zijn, en goed functioneren. Daar controleer ik ook op tijdens een bezoek. In een kas wordt via de watervoorziening ook bemest en worden (beperkt) gewasbeschermingsmiddelen toegepast. Het water dat na gebruik resteert mag daarom niet zomaar in de bodem, het riool of oppervlaktewater terechtkomen. Of er sprake is van goed waterbeheer, is soms best wat zoekwerk. Het is de kunst om al het vrijkomende water veilig te hergebruiken, recirculeren noemen ze dat. Het daarop toezien kent samen met het waterschap een gedeelde verantwoordelijkheid, een samenwerking die erg goed is. Idealiter constateer ik samen met een collega van het waterschap of al het water binnen de kas blijft en daar weer benut wordt. Dan spreken we van een ‘nullozer’, dat is de meest wenselijke oplossing, vanaf 2027 mag er helemaal niets meer van reststromen uit de kas in het milieu terechtkomen.” Risicogericht “Tegen die tijd hebben we waarschijnlijk ook afscheid genomen van de integrale controles”, voorspelt Frank. “Uiteindelijk willen we toewerken naar risicogerichte controles. Op basis van alle digitaal vastgelegde rapporten en daarin relevante gegevens kunnen we eenvoudig inzichtelijk krijgen waar risico’s bestaan om zo gericht te controleren op basis van slimme data. Dan verschuift het karakter van, gechargeerd gezegd, het uitvoeren en afwerken van integrale controles naar doelgerichte (aspect)controles. Niet alleen de deelnemers, maar ook de ondernemers, én wij, de toezichthouders, worden daar blij van.”