Unieke manier om calculerende veelplegers aan te pakken
Hoe stoppen we een bedrijf dat van de ene gemeente naar de andere hopt en een spoor van milieuovertredingen achterlaat? De OMWB bedacht een innovatieve juridische aanpak.
René van de Ven, jurist bij de OMWB wil graag uitleg geven, alleen kan hij de betreffende casus slechts algemeen benoemen, omdat de kwestie nog onder de rechter is. “Het gaat om bedrijven die niet-locatie-gebonden activiteiten uitvoeren in heel ons werkgebied, mogelijk zelfs heel Nederland. Binnen bestuursrechtelijke handhaving moet je altijd rekening houden met proportionaliteit en subsidiariteit: is de maatregel niet te zwaar en is er geen andere, beter passende maatregel.
Daarom begint men doorgaans met een waarschuwing. Bedrijven met niet-locatie-gebonden activiteiten kunnen wanneer het hen te heet onder de voeten wordt hun activiteiten simpelweg verhuizen naar een volgende gemeente.
René van de Ven, jurist bij de OMWB
Tel daarbij op dat voor deze bedrijven geen meldingsplicht geldt: we weten dus niet op voorhand waar en wanneer ze werken. Hierdoor is gericht controleren (en dus relatief snel meerdere overtredingen constateren) niet mogelijk, is de pakkans erg klein en komen ze dus weg met malversaties.”
Nieuwe juridische aanpak Om deze overtreders effectief aan te pakken heeft de OMWB gekeken naar de juridische mogelijkheden en onmogelijkheden. René: “De standaard is het opleggen van een ‘last onder dwangsom’ (LOD) om zo de overtreding te stoppen en herhaling te voorkomen. Dit gebeurt doorgaans binnen de gemeente waar de overtreding plaatsvindt. De essentie van onze nieuwe aanpak is dat ook colleges van gemeenten waarin nog niet eerder een overtreding heeft plaatsgevonden, toch een LOD kunnen opleggen om herhaling te voorkomen. De herhaling zit ‘m dan in overtredingen die gepleegd zijn in omliggende gemeenten. Omdat nergens uit de wet, noch uit toelichtingen of literatuur blijkt dat de overtredingen (waarvoor herhaling dreigt) binnen één en dezelfde gemeente moeten zijn gepleegd, menen wij dat deze aanpak dus valt binnen de wet.”
Aansluiten bij de redenen voor oprichting omgevingsdiensten Ter onderbouwing wijst René op de reden waarom de omgevingsdiensten in het leven zijn geroepen: “De kwaliteit van het milieutoezicht moest verbeteren. De komst van de omgevingsdiensten moest zorgen voor een level playing field: in alle gemeenten op dezelfde manier optreden en handhaven om zo de leefomgeving op een uniforme manier te beschermen. Dat is precies wat onze aanpak realiseert. Kennis is nu regionaal, bevoegdheden zijn nog altijd lokaal, maar die regionale kennis mag -móet zelfs- gebruikt worden bij het nemen van (handhavings)besluiten.”
Het betreffende bedrijf heeft bij alle gemeenten bezwaar aangetekend. Liefst 16 van de 23 bezwaarschriften zijn ongegrond verklaard. Het bedrijf heeft beroep aangetekend. Het wachten is nu op de zitting en uitspraak. Mogelijk volgt daarna nog hoger beroep, zodat de kwestie kan worden voorgelegd aan de Raad van State. “De uitspraak is hoe dan ook belangrijk. Wordt de OMWB in het ongelijk gesteld dan hebben we een tekortkoming in de wet blootgelegd waardoor bepaalde malafide bedrijven ongestraft hun gang kunnen gaan. Of we hebben een juridische vernieuwing gerealiseerd die door alle bevoegde gezagen is te benutten.”