[ons gereedschap]
De XRF-meter
Grond en afvalstoffen kunnen ernstig vervuild zijn. Met de XRF-meter kunnen we snel zien wat het gehalte aan metalen is. Handzaam en kostenbesparend.
Meetcollega Niels Buijs heeft een bijzondere band met de XRF-meter (x-ray fluorescence). “De meter maakt gebruik van röntgenstraling. Zodra je een handjevol materiaal hebt verzameld, kan de meting beginnen. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om grond, as, korrels of granulaten. Binnen een minuut geeft de meter een indicatief inzicht in de samenstelling van het materiaal, het gehalte per element, bijvoorbeeld zink of lood, verschijnt dan op het scherm. Op basis van de resultaten kan snel het vervolg worden bepaald. Bijvoorbeeld door op basis van de quickscan met de XRF de meest verdachte partij te selecteren voor daadwerkelijke monstername en analyse door het laboratorium.”
“Het gehalte aan metalen in een matrix kun je vergelijken met DNA”, legt Niels uit. “Een unieke ‘fingerprint’ waarin sommige metalen juist wel of niet aanwezig zijn en in een bepaalde bandbreedte tot elkaar staan. Met de XRF-meter kun je bijvoorbeeld snel zien of er een overeenkomst is met een analysecertificaat of juist niet. Met andere woorden; uitsluitsel of de partij bevat wat het certificaat impliceert, of dat er is gesjoemeld met certificaten.”
In de praktijk worden Niels en zijn collega's regelmatig ingezet door toezichthouders van de drie Brabantse Omgevingsdiensten. Vanwege de circulaire economie krijgen er steeds meer afvalstoffen en grondstoffen een tweede leven en kan het erg lucratief zijn om bepaalde ernstig verontreinigde stromen ‘weg te mengen’ in het nieuwe product. Met de XRF-meter kan op een snelle manier inzicht worden verkregen in de kwaliteit van deze ‘deelstromen’.
Maar ook voor andere doeleinden heeft het ding zich al meerdere malen bewezen. Niels: “Onlangs heb ik nog een quickscan uitgevoerd op verflagen van een stalen brug. Op basis daarvan volgde uitgebreid onderzoek waarin de aanwezigheid van het kankerverwekkende chroom-6 is aangetoond. Eén van mijn rollen bij de OMWB is daarnaast de advisering bij aankoop van gronden door de Provincie Noord-Brabant", vertelt Niels. “Vóór aankoop is het belangrijk om te weten of er geen bodemverontreiniging aanwezig is op de aan te kopen percelen of hoe groot de omvang van de verontreiniging is. Zo zijn er ogenschijnlijk ‘schone’ percelen landbouwgrond niet aangekocht in de omgeving van Altena, Oosterhout en Waalwijk omdat bleek dat de percelen opgehoogd waren met verontreinigd havenslib. Voor dit soort zaken is de XRF-meter onmisbaar.”