[in gezelschap van] Emile Bruijns, toezichthouder
Een vergister verslikt zich zelden
De (co-)vergister deed ongeveer vijftien jaar geleden zijn intrede en vormt nog steeds een vitale tak binnen de branche van afvalrecycling. Toezichthouder Emile Bruijns controleert één van de bijbehorende bedrijven administratief en op locatie, als onderdeel van de ketenaanpak.
Zonder uitzondering rijden vrachtwagens het hele jaar door af en aan bij een vergistingsinstallatie. De enorme hoeveelheden organisch afval worden gedurende een flink tijdsbestek van veertig dagen langs verschillende processen omgezet naar biogas. Wat na vergisting overblijft, het digestaat, vindt zijn weg naar de volgende plek in de keten, veelal als ‘dikke fractie’, bedoeld voor de landbouw. De meeste stromen afval leveren geld op. Zowel de afnemer, de leverancier als de maatschappij worden er beter van. Groen gas is immers het product.
Inzichtelijk Emile Bruijns kent de wereld van de vergisters goed. “Het duurzame aspect van deze branche wekt een sympathieke indruk. Maar we mogen als omgevingsdienst niet uit het oog verliezen dat de massale hoeveelheden aan- en afvoer zich voor bepaalde lieden ook prima lenen om afval te lozen dat niet langs de legale weg afgevoerd kan worden. Eenmaal in de vergister is er immers geen zicht meer op. Nu heb ik niet het idee dat dit aan de lopende band gebeurt maar het is voor ons wel zaak om inzichtelijk te krijgen welke hoeveelheden er van een bepaalde stof er naar zo’n vergister worden gebracht en na te gaan wat er vanuit hetzelfde terrein weer naar de volgende speler binnen de keten wordt afgevoerd.”
Administratieve controle Emile legt uit dat de OMWB als onderdeel van de ketenaanpak grondige administratieve controles uitvoert bij deze bedrijven. “We vragen voorafgaand aan een bezoek alle gegevens op van de betrokken leveranciers, de hoeveelheden, het bijbehorend gewicht en gaan na of al deze stoffen ook werkelijk vergund zijn om te verwerken. We herkennen de stoffen aan de euralcodes. Komt de bedrijfsvoering op papier overeen met de verleende vergunningen? We leggen de ‘eigen’ administratie van het bedrijf dan ook naast de door het bedrijf gemelde gegevens bij Amice, het landelijke meldpunt voor afvalgegevens. Vervolgens maken we zoals gebruikelijk een ronde op het bedrijventerrein en gaan we na of veiligheidsvoorschriften in acht worden genomen en de bedrijfsvoering zo op het eerste oog deugt.”
De ketenaanpak van de OMWB is een noodzakelijk middel om zicht te krijgen op de verschillende stromen binnen een keten. De af- en aanvoer van afvalstromen binnen de afvalverwerkingsbranche bijvoorbeeld, beslaat verschillende ketens en kent anno 2021 niet alleen een duurzaam oogmerk, maar ook een economisch lucratieve stimulans. Dat gegeven maakt dat deze branche ook vatbaar is voor milieucriminaliteit, met mogelijk milieuschade en maatschappelijke kosten als gevolg. Om die reden werkt de OMWB samen met partners als de waterschappen, de Veiligheidsregio maar ook de politie.
Bezoek Dat bezoek verloopt voorspoedig. De grote vergistingsinstallatie springt bij het betreden van het terrein direct in het oog en spreekt tot de verbeelding. Wat er binnenin gebeurt wordt namelijk aan het zicht onttrokken. Afgezien van de twee kleine ronde vensters, qua omvang te vergelijken met de patrijspoorten van een doorsnee zeilboot, is er weinig tot niets van te waarnemen. De vraag dringt zich op: Wat verdwijnt er allemaal in zo’n silo en wat gebeurt er vervolgens mee? De gewone vergister, dus de variant zonder mest en co-producten, wordt ‘gevoed’ door bulkwagens, gevuld met frituurvetresten, flotatieslib, putvet, wheypermeaat, spijsolie- en vetten, waswater en slagerijenvet, om zomaar eens wat ingrediënten te noemen.
Op de foto v.l.n.r.: technisch adviseurs Rowan van Dongen en Rick Wentholt, en toezichthouder Emile Bruijns.
De bijbehorende zure geur doet denken aan bedorven zuivel, prettig is anders. Maar op het eerste gezicht oogt alles deugdelijk en de woordvoerder van het bedrijf geeft Emile een carte blanche om naar eigen inzicht het terrein te inspecteren. Zijn collega’s van Team Metingen en Onderzoek zijn ook aanwezig en constateren met de OGI-camera’s enige emissies bij de vergister, de beelden wijzen op lekkages (lees het bijbehorende artikel in deze editie van OMWB [in beeld]). Bij het aangrenzende water is ondertussen een dreigend risico ontstaan voor de bedrijfsveiligheid. Vermoedelijk slechts één bever, heeft de stabiliteit van de bomen, hellend tegen de enorme vergister, ondermijnd, door er structureel een deel van weg te vreten. ‘Moeten we ons zorgen maken?’, vraagt de betreffende woordvoerder. De kans dat de boom tegen de vergister neergaat is bij nader inzien niet aannemelijk. Emile maakt er wél een aantekening van. Weinig tot geen bijzonderheden verder.
Discrepantie Terwijl Emile een paar dagen later de door het bedrijf aangeleverde bedrijfsdocumentatie doorneemt, valt zijn oog op een paar zaken. “Ik zie enkele verschillen tussen de afvalstromen die in de eigen administratie staan vermeld en de gemelde stromen bij Amice. Niet alle nummers lijken daar gemeld te zijn. Bovendien komen van dertien afvalstromen de gemelde hoeveelheden niet overeen met de geadministreerde hoeveelheden. Ook zie ik een Euralcode (Europese afvalstoffenlijst) die wijst op inname van glycerine, dat is geen enkel probleem maar we weten ook dat er onder de bulknaam 'glycerine' veel weg kan worden geschreven. Daar zijn we in ons administratief onderzoek dus extra alert op.
Trigger Even later valt zijn oog op de naam van een specifieke leverancier. “Deze partij volgen we al langer, ze heeft onze aandacht binnen de ketenaanpak. Laten we het er op houden dat de reputatie van deze afvalleverancier niet smetteloos is. Binnenskamers wordt zo’n dubieuze partij een ‘trigger’ genoemd”, legt Emile uit. “Mijn collega Jacqueline Mulder weet nu dat deze partij in beeld komt bij de vergister en kan zo beter diens sporen en wegen in beeld krijgen.” Een vervolgonderzoek is met deze constatering dan ook in gang gezet.
Dankzij de ketenaanpak is de OMWB in staat om de verschillende bewegingen van de stromen te volgen, en waar nodig in te zoomen. Zo’n bredere oriëntatie maakt dat ze misstanden tijdig in beeld krijgt en de mogelijke verdere uitwerking bij spelers verderop in de keten kan voorkomen. De verschillende afvalstromen passeren daarbij overigens niet alleen de gemeentegrenzen binnen onze regio. Ze vinden ook hun weg naar de zuiderburen en vice versa, zo wijzen de administratieve gegevens van dit bedrijf uit. Een deel van de keten is nu in beeld. Tijd om uit te zoomen en de volgende partij in de keten nader te onderzoeken.